Στο Νέστο και την Ξάνθη με παιδιά

Ένα οδοιπορικό στη φύση και τα μονοπάτια του Νέστου και της Ξάνθης για όλη την οικογένεια

Την πρώτη φορά που είδα το Νέστο ήταν μέσα από τα μεγάλα και θαμπά παράθυρα του τρένου. Το πράσινο χρώμα που κυριαρχούσε στη φύση με είχε μαγέψει, όπως και οι μικροί σταθμοί στη διαδρομή. Τότε, ελεύθερη και χωρίς παιδιά, είχα περπατήσει τμήμα του μονοπατιού που φτιάχτηκε για να εξυπηρετήσει την κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής που ένωνε τη Δύση με την Ανατολή στα τέλη του 19^ου αιώνα. Σήμερα ξαναγυρνώ με μια μεγάλη οικογένεια για να ανακαλύψω μια άλλη πλευρά του: οικογενειακή, εκπαιδευτική και άκρως διασκεδαστική.

Κατάβαση του Νέστου από τη Σταυρούπολη ως τη Γαλάνη

«Το αγαπημένο μου λουλούδι είναι η χαμπερλέα της Ροδόπης», μου είπε ψάχνοντας στα βράχια του Νέστου ο Δημήτρης, ο οδηγός μας. «Είναι μωβ, ανθίζει τέτοια εποχή και φύεται σε κλίμα τροπικό. Έχει επιβιώσει από την εποχή των παγετώνων». Ακολούθησε ησυχία. Η ησυχία και η ηρεμία που σου προσφέρει ο Νέστος κάθε τέτοια ηλιόλουστη ανοιξιάτικη μέρα. Εντυπωσιακοί σχηματισμοί των βράχων και «γλυπτά» από δέντρα: «Να! Αυτό είναι το δέντρο του Μπάρμπα. Εμείς οι οδηγοί ονοματίζουμε το ποτάμι. Για να καταλαβαινόμαστε. Είναι για παράδειγμα ένα σημείο που ο Αθηναίος -ερωτικός μετανάστης– Δημήτρης το έχει βαφτίσει «οδό Αιόλου», γιατί ένα καλοκαίρι οι άνεμοι το είχαν ταράξει», μου αποκάλυψε η Ελένη, η δεύτερη οδηγός μας που ερωτεύτηκε το Νέστο ως φοιτήτρια ερχόμενη από την Κύπρο. Και οι δύο είναι 14 -15 χρόνια εδώ. Και δεν μας συνοδεύουν απλώς. Μας εκπαιδεύουν όλους -μικρούς και μεγάλους- με κανόνες συμπεριφοράς προς το περιβάλλον, σεβασμού στη φύση και ό,τι αυτή γεννά.

Είχαμε ξεκινήσει νωρίς το πρωί από τον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό στους Τοξότες. Μια μεγάλη παρέα από οικογένειες με μικρά και μεγαλύτερα παιδιά είχαμε βαλθεί να κάνουμε την πιο «εύκολη», «οικογενειακή» κατάβαση του ήσυχου τμήματος του ποταμού. Επιβιβαστήκαμε στο τρένο και μετά από λίγα λεπτά διαδρομής με την υπέροχη θέα του Νέστου, φτάσαμε στη Σταυρούπολη.

Κάποιοι με τη φουσκωτή βάρκα και άλλοι με καγιάκ και κανό, διασχίζαμε τώρα τα Στενά του Νέστου, ακολουθώντας του μαιανδρισμούς του και ψάχνοντας για αρπακτικά. «Κάποτε ήταν πάρα πολλά εδώ. Μετά έριξαν φόλες και τα εξόντωσαν. Είχαμε δει κάποτε και χρυσαετούς και ένα από τα δύο ζευγάρια θαλασσαετών που βρίσκονται στην Ελλάδα. Το άλλο είναι στον Έβρο», εξηγεί ο Δημήτρης.

Οι δύο μας στάσεις σε «παραλίες» του ποταμού είναι εικόνες που χαράχτηκαν βαθιά στο μέρος του μυαλού που φέρει τις «οικογενειακές αναμνήσεις». Τα παιδιά απόλαυσαν το παιχνίδι με την άμμο και το νερό που «φούσκωνε» και «γέμιζε» σιγά σιγά τις νησίδες. «Ο Νέστος είναι ασφαλές ποτάμι, γιατί είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τη ροή του. Τα δύο φράγματα σε ελληνικό έδαφος, της Πλατανόβρυσης και του Θησαυρού ελέγχουν τα νερά κι έτσι δεν υπάρχει πιθανότητα κάποιας δυσάρεστης έκπληξης», μας εξηγούν οι οδηγοί ξετυλίγοντας τις τοπικές λιχουδιές της Πόντιας γιαγιάς, τα πιροσκί με πατάτα και τυρί, τα σάντουιτς και τα γλυκά «αυτάκια» με τη ζάχαρη άχνη και αραδιάζοντας στο τραπεζάκι που μόλις έστησαν, το αρωματικό τσάι βουνού, τους χυμούς και τους καφέδες.    Καταπράσινη φύση, παιχνίδια του φωτός, η «Πυραμίδα», το «δέντρο της Αγάπης», τα «Γαλάζια νερά» με τις 7 πηγές και μετά από λίγες ώρες κουπί φτάσαμε στη Γαλάνη με τα μικρότερα παιδιά αποκοιμισμένα στα πόδια των μπαμπάδων.

Λίγο η αμμουδιά, η καντίνα με τα παγωτά στην όχθη του ποταμού και το «Πάρκο Περιπέτειας» που έχει στήσει στη Γαλάνη η ομάδα της Riverland, τα έκαναν όλα -μικρότερα και μεγαλύτερα- να ανασκουμπωθούν. Τοξοβολία, αναρρίχηση, zipline, ιππασία σε πόνυ… Όλα ήθελαν να τα δοκιμάσουν. Ο Ηλίας εποπτεύει με υπομονή και ακρίβεια και τα φωτογραφίζει με μια αυθεντική χαρά.

Ο Ηλίας και η ομάδα του

Ο Ηλίας Μιχαηλίδης είναι από την Ξάνθη και ήρθε πρώτη φορά σε επαφή με το Νέστο ως πρόσκοπος. «Είχαμε τότε έναν Οδηγό που μας έβαλε να φτιάξουμε σχεδίες. Πήραμε και κάτι σαμπρέλες και κάτι φουσκωτά από το παζάρι των παλιννοστούντων και κατεβήκαμε το ποτάμι», μας διηγείται. Ο Ηλίας πιστεύει πολύ σε αυτή τη μορφή τουρισμού. Την θεωρεί με τον τρόπο του την πιο υγιή, δημιουργική, εκπαιδευτική και βιώσιμη δραστηριότητα που αγκαλιάζει όλη την οικογένεια και ταυτόχρονα σέβεται το περιβάλλον.

«Η πρώτη προσπάθεια στην περιοχή έγινε με τη Forestland που οργάνωνε περιηγητικές καταβάσεις με καγιάκ και το 2003 με την αφομοίωση και κάποιων άλλων γραφείων προέκυψε η σημερινή Riverland», μας αφηγείται, το πιο εξειδικευμένο και έμπειρο γραφείο οικοτουρισμού, τόσο αναφορικά με την ασφάλεια, όσο και με τη διαχείριση περιβάλλοντος, σε όλη τη Βόρεια Ελλάδα, προσθέτω εγώ. «Παραδειγματιστήκαμε από τη Γαλλία και από την παράδοσή της στις δράσεις που φέρνουν την οικογένεια στο ποτάμι. Από την Πλατανόβρυση ως το Παρανέστι που γίνεται το rafting, από τη Σταυρούπολη ως τη Γαλάνη με το κανό-καγιάκ, στο «Πάρκο Περιπέτειας», παρακάτω στο Δέλτα του Νέστου βαρκάδα ή με ποδήλατα και τζιπ, αλλά και με θαλάσσια καγιάκ στη Θάσο, αντιμετωπίζουμε το ποτάμι ως όλον», προσθέτουν μέλη της ομάδας, η οποία μας προτείνει μια σειρά δραστηριοτήτων, ανάλογα με τις ηλικίες, τις καιρικές συνθήκες, τις αντοχές και τη σωματική κατάσταση των μελών της κάθε οικογένειας.

Με τον Ηλία περπατήσαμε για λίγο στο λαξευμένο στα βράχια μονοπάτι των Στενών, που για 1 χιλιόμετρο είναι παραποτάμιο. Συναντήσαμε άγρια σπαράγγια, ενώ η Ηλίας έλεγε στα παιδιά ιστορίες για τους εργάτες που έφτιαξαν το μονοπάτι για να μπορέσουν να κατασκευάσουν τη γραμμή που στην αρχή της ημέρας περάσαμε με το τρένο. Τους μίλησε για τους κέδρους και το πόσο καλά γνωρίζουν το ξύλο τους από τα μολύβια που χρησιμοποιούν στο σχολείο. Τους έδειξε φωλιές και δρυοκολάπτες και τους εξήγησε τη σημασία της χλωρίδας που συναντά κανείς στη παρανέστια φύση.

Φεύγοντας από τη Γαλάνη, κατευθυνθήκαμε προς τα εγκαταλειμμένα Νεστοχώρια και τη θέση Θέας των μαιανδρισμών του Νέστου για να απολαύσουμε το θαύμα αυτό από ψηλά. Πετύχαμε άγρια άλογα σε μια στροφή του δρόμου και με αυτήν την αφορμή, τα παιδιά σκέφτηκαν πως χρήσιμο θα ήταν να κρατήσουν «ζωολόγιο», σημειώσεις δηλαδή από τα ζώα που είδαν μόνο εκείνη την ημέρα, για να μην τα ξεχάσουν.

Birdwatching στο Δέλτα του Νέστου και το Πόρτο Λάγος

Στις εκβολές του Νέστου στη θάλασσα, βρίσκεται ένα πανάρχαιο δάσος, το «Μέγα Δάσος», που είναι γνωστό με το τούρκικο όνομά του, ως Κοτζά Ορμάν. Αναφέρεται σε κείμενα του Ηρόδοτου ως ένα δάσος με λιοντάρια που κατασπάραξαν το στρατό του Ξέρξη, και στον Αριστοτέλη ως «ζούγκλα», από την οποία όμως δεν έχει διασωθεί σχεδόν τίποτα. Κατά τις πολεμικές επιχειρήσεις του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου κάηκε το μισό από τα 130.000 στρέμματα και τη δεκαετία του ’50 για χάρη της καλλιέργειας της γης εκχερσώθηκε το υπόλοιπο μισό. Σήμερα σώζονται 4.500 στρέμματα σε καθεστώς απόλυτης προστασίας και με προσπάθειες του Φορέα   Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης να ενταχθεί στα μνημεία της φύσης που προστατεύει η UNESCO.

Η βαρκάδα με τους οδηγούς της Riverland από τη Νέα Καρυά ως τη θάλασσα διαρκεί περίπου δύο ώρες. «Οι λάτρεις της παρατήρησης πουλιών κανονίζουν την αναχώρησή τους νωρίτερα για να δουν πολλά πουλιά. Και ξέρετε; Δεν τους ενδιαφέρουν τόσο τα μεγάλα που εντυπωσιάζουν τώρα τα παιδιά. Κορμοράνοι, ερωδιοί, πελαργοί, πελεκάνοι και τέτοια… Ψάχνουν τα μικρά πουλάκια, τα σπάνια». «Πάμε να δούμε τα φλαμίνγκο που έχουν απομείνει στην Πτελέα τώρα».

Ξεκινήσαμε για το Πόρτο Λάγος, τη Βιστωνίδα που είναι η τέταρτη μεγαλύτερη λίμνη της Ελλάδας (στην ουσία πρόκειται για ένα σύμπλεγμα από λιμνοθάλασσες) και την Ισμαρίδα, τη μοναδική λίμνη γλυκού νερού στη Θράκη, που προστατεύονται κι αυτές στο πλαίσιο του Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης. Εδώ φιλοξενείται η μεγαλύτερη αποικία γκρίζων ερωδιών, των σταχτοτσικνιάδων, καθώς και πλήθος πελεκάνων και κύκνων. Μετά από μια μικρή πεζοπορία είδαμε από μακριά μια τελευταία «παρέα» φλαμίνγκο στην Πτελέα, την ανατολικότερη από τις λεκάνες του υδροβιότοπου, που κι αυτή -φαίνεται- είναι έτοιμη να αναχωρήσει για το εαρινό της ταξίδι. Επισκεφτήκαμε το εκκλησάκι του Αγ. Νικολάου που είναι χτισμένο σε μια νησίδα μέσα στη λιμνοθάλασσα και το Κέντρο Ενημέρωσης. Καθώς το καλοκαίρι πλησιάζει, η θάλασσα γίνεται όλο και πιο ελκυστική. Περισσότερα για το Εθνικό Πάρκο Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης θα βρείτε http://www.fd-nestosvistonis.gr/.

Στο Παρανέστι και ακόμα βορειότερα

Το Παρανέστι ανήκει διοικητικά στο νομό Δράμας. Είναι ακριβώς αυτό που λέει το όνομά του: δίπλα στο Νέστο. Στο χωριό βρίσκεται το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας που «μας περιγράφει» την παρανέστια γη (προμηθευτείτε δωρεάν και το αντίστοιχο cd με τη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής με φωτογραφίες). Δίπλα στο ποτάμι, υπάρχει καφέ με άπλετο χώρο για να παίξουν τα παιδιά και από αυτό το σημείο περνάει το «κομμάτι» του Ευρωπαϊκού Μονοπατιού Ε6 με το χαμηλότερο υψόμετρο, που είναι προσβάσιμο και εύκολο ακόμα και από παιδιά. Δείτε λεπτομέρειες εδώ: http://www.monopati-e6.gr

Στα βόρεια του Παρανεστίου, ανεβαίνοντας την οροσειρά της Ροδόπης, η φύση οργιάζει: απέραντα δάση, φιδωτοί δρόμοι (έχετε το υπ’ όψη σας αν τα παιδιά ζαλίζονται στο αυτοκίνητο) και εντυπωσιακοί -και διάσημοι- χάρη στο ύψος τους καταρράκτες που δημιουργούν τα ορμητικά ρέματα που καταλήγουν στο Νέστο.

Ένας προσβάσιμος καταρράκτης και από μικρά παιδιά, στο μέτρο που η γέφυρα που συνδέει τις δύο μεριές του ρέματος έχει αποκατασταθεί, είναι της Αγίας Βαρβάρας. Από το Παρανέστι ακολουθούμε το δρόμο παράλληλα με το Αρκουδόρεμα προς τα Διπόταμα. Από το σημείο με τη σχετική σήμανση όπου αφήνουμε το αυτοκίνητο, χρειάζεται να περπατήσουμε μόνο 300 μέτρα μέσα στο δάσος αφού διασχίσουμε μία ξύλινη γέφυρα. Καλό είναι να επιβεβαιώσετε αν η γέφυρα είναι στη θέση της, καθώς μετά από ένα βαρύ χειμώνα ενδέχεται να την έχει πάρει το ποτάμι!

Αν συνεχίσουμε τον ίδιο δρόμο, κι αφού περάσουμε τα Διπόταμα, μετά από 4 χιλιόμετρα σκυροστρωμένου δρόμου, φτάνουμε στην αρχή του μονοπατιού για τον καταρράκτη Λεπίδα, διπλάσιο του προηγούμενου, που φτάνει τα 30 μέτρα. Το μονοπάτι είναι μόνο 700 μέτρα, αλλά έχει μεγάλη κλίση και σε πολλά σημεία δίπλα στο γκρεμό είναι αρκετά στενό. Η κατάβαση είναι μυστηριακή, καθώς οι οξιές, οι βελανιδιές και ο ήχος του νερού που πέφτει με ορμή, δημιουργούν έναν νεραϊδότοπο. Έχετε υπ’ όψη σας ότι το κινητό δεν πιάνει. Σε όλες τις περιπτώσεις που κάνετε πεζοπορία με παιδιά σε μέρη που δεν γνωρίζετε, χρήσιμο είναι να συνοδεύεστε από έναν έμπειρο οδηγό βουνού.

Στο δάσος της Χαϊντούς

Μια κυκλική διαδρομή μέσα στο δάσος που παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον ιδιαίτερα το φθινόπωρο λόγω της παλέτας των χρωμάτων, αλλά και την άνοιξη, είναι προς το δασικό χωριό Ερυμάνθου και το Λειβαδίτη. Η διαδρομή είναι μέσα από δάσος με οξιές, βελανιδιές κι έλατα και κορυφώνεται στο δασικό χωριό που έχει δωμάτια για διαμονή, εστιατόριο, καφέ, χώρο να παίξουν τα παιδιά και ζώα. Ενημερωθείτε για την περίοδο λειτουργίας του από την ιστοσελίδα http://www.forestvillage.gr.

Κοντά στο χωριό Λειβαδίτη, βρίσκεται ένας από τους δημοφιλέστερους καταρράκτες στην Ελλάδα, ο καταρράκτης του Λειβαδίτη (για τους Ξανθιώτες) ή Τραχωνίου (για τους Δραμινούς). [Έχει συμβεί ξένοι πεζοπόροι να έχουν μπερδευτεί από τη διπλή ονομασία και να έχουν περπατήσει από διαφορετικό μονοπάτι δύο συνεχόμενες μέρες για να καταλήξουν τελικά στον…ίδιο καταρράκτη!] Το σύντομο μονοπάτι είναι τμήμα του Ευρωπαϊκού Μονοπατιού Ε6, είναι σηματοδοτημένο και ξεκινάει από ένα σημείο στο δρόμο μεταξύ του δασικού χωριού και του χωριού Λειβαδίτη. Είναι μήκους 2 χιλιομέτρων αγροτικού δρόμου, που μπορείτε να διασχίσετε με τζιπ και στη συνέχεια 2.200 μέτρων κατηφορικού μονοπατιού, που στην επιστροφή «γίνεται» ανηφορικό!

Ο ΕΟΣ Ξάνθης σε συνεργασία με το Δήμο, έχει συμβάλει καθοριστικά στον καθαρισμό, τη σήμανση και τη χαρτογράφηση των μονοπατιών, αλλά και στην έκδοση χρήσιμων οδηγιών για όσους αγαπούν την πεζοπορία και τους καταρράκτες. Εκτός από τον καταρράκτη του Λειβαδίτη, μπορείτε με παιδιά να περπατήσετε μέχρι την κορυφή του δάσους της Χαϊντούς. Είναι 1 χιλιόμετρο με τζιπ από το δασικό δρόμο που ξεκινάει από το δασικό χωριό Ερυμάνθου και 2.200 μέτρα μονοπάτι για την κορυφή.

Η ψηλότερη κορυφή του βουνού είναι το Γυφτόκαστρο και η δεύτερη η Τσίχλα. Βρίσκονται ακριβώς επάνω στην ελληνοβουλγαρική μεθόριο και δεν μπορείτε να επιχειρήσετε εύκολα την «κατάληψή» τους αν τα παιδιά δεν έχουν κλείσει τα 15 χρόνια. Σε κανένα μονοπάτι στους ορεινούς όγκους της Ροδόπης δεν υπάρχει σήμα κινητού και καλό είναι να γνωρίζετε τον αριθμό έκτακτης ανάγκης μέσω δορυφόρου 112.

Επειδή όμως όλα θα έχουν πάει κατ’ ευχήν, τα πνευμόνια σας θα έχουν φουσκώσει, και η όρεξη θα έχει ανοίξει, στην επιστροφή, μπορείτε να φάτε στο χωριό Λειβαδίτη στον «Καππαδόκα», και πηγαίνοντας προς Ξάνθη, κάντε μια παράκαμψη προς το Λυκοδρόμιο, όπου βρίσκεται το Τζιβαέρι για καφέ και παιδική χαρά. Για λεπτομέρειες σχετικά με τα μονοπάτια, επισκεφτείτε τις ιστοσελίδες του ΕΟΣ Ξάνθης http://www.eosx.gr και του Λειβαδίτη http://www.leivaditis.gr.

Στην Ξάνθη με παιδιά

Είχα βρεθεί στην Ξάνθη αρκετά χρόνια πριν, αλλά δεν μπόρεσα ποτέ να ξεχάσω τη μαγεία της παλιάς πόλης. Αναρωτιόμουν αν τα παιδιά θα ενθουσιάζονταν το ίδιο και ο Ηλίας μας πρότεινε να μπούμε στην Ξάνθη μέσα από το περιαστικό της άλσος και το μονοπάτι της Παναγίας.

Ξεκινήσαμε από την Ιερά Μονή της Παναγίας Καλαμούς και περπατήσαμε μέσα στο άλσος για ενάμιση περίπου χιλιόμετρο. Το μονοπάτι μας έβγαλε στην παλιά πόλη και στα σοκάκια με τα εντυπωσιακά αρχοντικά των καπνεμπόρων και τα τζαμιά με τους κάτασπρους μιναρέδες. «Όπως ελληνορθόδοξοι έμειναν στην Πόλη, την Ίμβρο και την Τένεδο, έτσι και στην περιοχή της Δυτικής Θράκης, μόνο από αυτή τη  μεριά του Νέστου δηλαδή, έμειναν μουσουλμάνοι». Η Ανταλλαγή των Πληθυσμών, η οθωμανική περίοδος, οι θρησκείες και η συνύπαρξή τους στην καθημερινότητα ήταν μόνο μερικά από τα θέματα στα οποία οδηγηθήκαμε από τη βόλτα στην παλιά πόλη, το παζάρι και την επίσκεψή μας στο Λαογραφικό Μουσείο.

«Ό,τι βλέπουμε, είναι πάντα λιγότερο από αυτό που αντικρύζουμε», μας υπενθυμίζει το «Σπίτι της Σκιάς», ένα πρωτότυπο μουσείο με έργα που «ολοκληρώνονται» από τη σκιά τους (https://www.facebook.com/Thehouseofshadow/). Λίγο πιο μακριά το Grand Maison, το σπίτι που γεννήθηκε ο Μάνος Χατζιδάκις είναι επισκέψιμο. Μετά από μια βόλτα στη Δημοτική Αγορά, καταλήξαμε σε ένα εξαιρετικό σουβλατζίδικο/κεμπαπτσίδικο, όπως τα περισσότερα στην πόλη και ύστερα για παγωτό στην πλατεία, κάτω από το Ρολόι. Περισσότερα για τα αξιοθέατα της Ξάνθης θα βρείτε στην ιστοσελίδα του Δήμου www.cityofxanthi.gr και στην ιστοσελίδα https://www.alliotikesprotaseis.gr.

Για περισσότερες πληροφορίες για τις οικογενειακές δραστηριότητες στο Νέστο, καθώς και για να βρείτε έμπειρους και εκπαιδευμένους οδηγούς ποταμού και βουνού, επισκεφτείτε την ιστοσελίδα της www.riverland.gr, και τη σελίδα του «Πάρκου Περιπέτειας» https://www.facebook.com/stavroupoliadventurepark/.

Το ταξίδι μας στη βόρεια Ελλάδα συνεχίστηκε. Δείτε όλο το οδοιπορικό Οικογενειακός οικοτουρισμός στη βόρεια Ελλάδα